Lịch sử hình thành

Theo các thư tịch cổ để lại, Xuân Viên thời cổ có tên gọi là Đa Viên, sau đổi thành Hoa Viên. Đến năm Tân Sửu 1841 – niên hiệu Thiệu Trị đổi thành Xuân Viên. Danh xưng Xuân Viên tồn tại cho đến ngày nay[1].
          Dưới thời thuộc Pháp, huyện Nghi Xuân chia làm 5 Tổng: Tổng Cổ Đạm, tổng Phan Xá, tổng Tam Xuân, tổng Đan Hải và tổng Xuân Viên (gồm các xã: Xuân Viên, Tiên Cầu, Tả Ao, Khải Mông và các thôn Cộng Khánh, Bảo Lâm, thôn Cẩm Mỹ). Xã Xuân Viên là trung tâm sinh hoạt của tổng Xuân Viên, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh.
          Cùng với thời gian, địa giới xã, các làng, ấp cũng thay đổi qua các thời kỳ:
          + Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, xã có 6 làng: Mỹ Lộc, Gia Phú, Cát Thuỷ, Phúc Tuy, Xuân Áng[2], Vĩnh Lộc.
          + Sau Cách mạng tháng Tám, thôn Cộng Khánh nhập vào xã Xuân Viên. Tên xã vẫn là Xuân Viên. Ngày 23/2/1977, tách vùng Cộng Khánh cũ và khu vực phía Tây từ Nam Cọi trở vào thành lập xã Xuân Lĩnh. Kể từ đây, địa lý hành chính xã Xuân Viên được xác lập như hiện nay.
          + Năm 1948, các làng đổi thành xóm và lấy chữ Xuân đứng đầu tên xóm: làng Mỹ Lộc đổi thành xóm Xuân Lộc; làng Gia Phú chia thành hai xóm: Xuân Phú, Xuân Khang; làng Cát Thuỷ đổi  thành xóm Xuân Cát; làng Phúc Tuy đổi thành xóm Xuân Phúc; làng Xuân Áng đổi thành xóm Xuân Thọ; thôn Cộng Khánh đổi thành xóm Xuân Hồng.
          + Từ năm 1954, chấn chỉnh lại đơn vị hành chính xã và thôn, toàn xã chia thành 15 xóm nhỏ lấy chữ Hồng đứng đầu. Làng Mỹ Lộc chia thành: Hồng Lộc, Hồng Trung, Hồng Minh, Hồng Thành. Làng Gia Phú chia thành: Hồng Phú, Hồng Cường, Hồng Khang, Hồng Thịnh. Làng Cát Thuỷ chia thành: Hồng Cát, Hồng Lợi. Làng Phúc Tuy chia thành: Hồng Phúc, Hồng Trường. Làng Xuân Áng chia thành: Hồng Thọ, Hồng Tân. Xóm Xuân Hồng đổi thành Hồng Sơn.
          + Từ năm 1959 đến năm 1992, thời kỳ hợp tác xã, đội sản xuất vừa là một đơn vị kinh tế đồng thời làm nhiệm vụ hành chính cấp thôn.
          + Từ năm 1992 đến năm 2008, hợp tác xã giải thể, xã chia thành 9 thôn:
          Thôn 1: Thuộc làng Mỹ Lộc cũ.
          Thôn 2: Một nửa làng Mỹ Lộc, một nữa làng Gia Phú cũ.
          Thôn 3 và thôn 4: Thuộc làng Gia Phú cũ.
          Thôn 5 và thôn 6: Thuộc làng Cát Thuỷ cũ.
          Thôn 7: Làng Xuân Áng cũ.
          Thôn 8: Làng Phúc Tuy cũ.
          Thôn 9: Vùng kinh tế mới hình thành từ năm 1989, gọi là Nam Viên.
          Năm 2009, do địa bàn dân cư quá rộng nên thôn 9 chia thành 3 thôn: Thôn 9, thôn 10, thôn 11. Như vậy, hiện nay Xuân Viên bao gồm 11 thôn từ thôn 1 đến thôn 11.
Năm 2012, các thôn được đổi tên và có 9 đơn vị thôn, cụ thể: Thôn Mỹ Lộc, thôn Gia Phú, thôn Khang Thịnh, thôn Cát Thủy, thôn Xuân Áng, thôn Phúc Tuy, thôn Bắc Sơn, thôn Trung Sơn, thôn Nam Sơn.
 

[1] Theo từ điển Hà Tĩnh - xuất bản năm 2000.
[2] + Theo Hương ước Xuân Viên hiệu thiện trị năm 1847, Xuân Viên có các thôn giáp: Giáp Đông, Giáp Đòi thôn Phúc Lộc, Phúc Lâm, Gia Phú, An Mỹ, Vĩnh Lộc
+ Theo Dư địa chí Nghi Xuân của Lê Văn Diễn, Xuân Viên có thôn Mỹ Lộc, Phú Lộc, Gia Phú, Minh Lý, Phúc Đa, Phúc Lâm.
+ Theo các bậc cao tuổi kể lại, thời kỳ xa xưa có các làng: Làng Tiền, Làng Đô Uyên, Làng Vàng, Làng Đen, Làng Thư, Làng Nồi, Làng Chùa, Làng Trác, Làng Kho, các làng này hiện nay đã trở thành các tiểu hiệu đất đai.